MNIEJSZOŚCI NARODOWE I MIGRACJE
DATY I FAKTY
1569 — Unia Lubelska czyni Rzeczpospolitą królestwem wielonarodowym, z wolnością osiedlania się Polaków i Litwinów (a zatem również Białorusinów i Ukraińców) na terenie całej monarchii.
1846 — Rząd Narodowy powstały w czasie powstania krakowskiego wystosowuje list „Do braci Izraelitów”, po którym 500 Żydów dołączyło do oddziałów rewolucyjnych.
1897 — w Wilnie powstaje Bund, czyli Ogólny Żydowski Związek Robotniczy w Rosji, na Litwie i w Polsce, główna wschodnioeuropejska socjaldemokratyczna partia żydowska.
1918 — Polska podpisuje traktat zobowiązujący do poszanowania praw mniejszości narodowych. Traktat nigdy nie będzie przestrzegany.
1922 — w zamachu ginie pierwszy prezydent II Rzeczypospolitej, Gabriel Narutowicz. Jego morderca deklaruje w sądzie, że dokonał zabójstwa, gdyż nie chciał prezydenta wybranego głosami mniejszości (klub mniejszości narodowych poparł kandydaturę Narutowicza na prezydenta).
1932 — „pacyfikacja Ukrainy” przez polską armię.
1933 — delegalizacja Obozu Wielkiej Polski, nakłaniającego do waśni na tle narodowościowym.
1934 — utworzenie obozu dla więźniów politycznych w Berezie Kartuskiej. Pierwszymi więźniami obozu są ukraińscy działacze narodowi.
1936 — w pogromie w Mińsku Mazowieckim, trwającym 4 dni, poszkodowanych zostało 41 osób. W jego wyniku miasto opuściło 3 tys. Żydów. W tym samym roku prawicowe bojówki Stronnictwa Narodowego z Krakowa dokonały brutalnego pogromu zwanego „Marszem na Myślenice”, którego ofiarą padli mieszkający w Myślenicach Żydzi.
1937 — wchodzi w życie zasada numerus clausus, ograniczająca liczbę studentów żydowskich na uniwersytetach (np. na wydziałach prawa i medycyny).
10 lipca 1941 — mord w Jedwabnem. Mieszkańcy podłomżyńskiego miasteczka, w którym przed wojną nacjonalistyczna prawica prowadziła intensywną propagandę antysemicką, mordują w stodole i na okolicznych polach wszystkich swoich żydowskich sąsiadów. Do podobnych mordów doszło w tym czasie m.in. w Radziłowie i Wiźnie.
11 lipca 1943 — rzeź na Wołyniu. W ataku na polskie wsie na Wołyniu oraz w mordach dokonywanych w kolejnych miesiącach ginie kilkanaście tysięcy Polaków.
Kwiecień-maj 1943 — powstanie w getcie warszawskim. Na czele powstania stanął Mordechaj Anielewicz z socjalistyczno-syjonistycznej organizacji HaSzomer Hacair. W powstaniu brali udział głównie lewicowcy: socjaliści, syjoniści i bundowcy.
Lipiec 1946 — pogrom w Kielcach. W wyniku oskarżenia Żydów o mord rytualny chrześcijańska ludność zamordowała 42 Żydów. Nie jest jasna rola UB i milicji w inspirowaniu pogromu, jednak w żaden sposób nie usprawiedliwia to masowego udziału Kielczan w mordowaniu Żydów. Pogrom doprowadził do masowej emigracji Żydów z Polski. Szacuje się, że bezpośrednio po II wojnie światowej w Polsce zginęło około 1500 Żydów, głównie z rąk prawicowych bojówek NSZ i WiN.
1947 — akcja „Wisła”: wysiedlenie mniejszości łemkowskiej z terenów Łemkowszczyzny oraz Ukraińców z Bieszczad, związane z oskarżeniem całej tamtejszej ludności o kolaborację z UPA.
Marzec 1968 — w reakcji na protesty studenckie (głównie o charakterze socjaldemokratycznym) ówczesne władze PRL, odwołując się do retoryki antysemickiej, wszczynają nagonkę na pozostających w Polsce Żydów. W wyniku nagonki 13 tys. Żydów zmuszono do opuszczenia Polski.
1991 — mieszkańcy Mławy dokonują pogromu ludności romskiej (cygańskiej). Po wypadku samochodowym doszło do licznych napaści na Romów, ich domostwa i mienie. Po kilku dniach rozruchów służby porządkowe opanowały sytuację w mieście.
1993 — uchwalona zostaje tzw. klauzula zaporowa określająca próg 5% głosów dla partii i dla komitetów wyborczych ubiegających się o miejsca w Sejmie. Klauzula nie obejmuje partii mniejszości narodowych, które stale reprezentowane są w Sejmie RP (mniejszość niemiecka zdobywa zwykle 2-3 mandaty).
1999 — powstaje Stowarzyszenie Wietnamczyków w Polsce „Solidarność i Przyjaźń”. W Polsce żyje około 50 tys. Wietnamczyków, mają własne szkoły, wydają kilka gazet (m.in. komunistyczny „Que-Viet”, opozycyjny „Cau-Vong” oraz miesięcznik „Dan Chim Viet”). Polska jest trzecim w Europie (po Francji i Niemczech) skupiskiem Wietnamczyków.
2001 — publikacja książki Sąsiedzi Jana Tomasza Grossa wywołuje debatę w polskich mediach nt. odpowiedzialności Polaków za mord w Jedwabnem. Prezydent Aleksander Kwaśniewski w rocznicę mordu pojechał do Jedwabnego, a przy pomniku ofiar oświadczył: „Z powodu tej zbrodni winniśmy błagać o przebaczenie cienie zmarłych i ich rodziny. Dlatego też dzisiaj, jako obywatel i jako prezydent RP, przepraszam. Przepraszam w imieniu swoim i tych Polaków, których sumienie jest poruszone tamtą zbrodnią”.
2002 — w Narodowym Spisie Powszechnym ponad 173 tysiące osób podaje narodowość śląską, co czyni Ślązaków największą mniejszością narodową w Polsce. Jednocześnie organizacje promujące narodowość śląską mają w Polsce problemy z rejestracją, a rachmistrze spisowi często odmawiają wpisania narodowości śląskiej do kwestionariuszy.
2002 — prezydent RP Aleksander Kwaśniewski wyraził ubolewanie z powodu Akcji „Wisła” (3 lata wcześniej Senat RP potępił sprawców wysiedleń).
Styczeń 2005 — uchwalenie Ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, regulującej sprawy związane z tożsamością, językiem i ogólnym statusem prawnym mniejszości w Polsce.
Lipiec 2005 — neofaszystowski ONR organizuje demonstrację w Myślenicach w rocznicę pogromu tamtejszych Żydów. Zgodę na demonstrację wydał burmistrz Myślenic.
Styczeń 2006 — na stronie internetowej „Redwatch” neofaszystowska organizacja Krew i Honor zamieszcza „listę wrogów”, na której znaleźli się działacze organizacji gejowskich, lewicowych oraz mniejszości narodowych, jak również ludzie propagujący wiedzę o wieloetnicznej historii Polski. Jedna z osób opisanych na stronie została raniona przez neofaszystów na warszawskim Powiślu.
Luty 2007 — eurodeputowany LPR Maciej Giertych wydaje broszurę Civilisations at war in Europe, w której dowodzi, że cywilizacja europejska jest w konflikcie z cywilizacją żydowską i arabską: „Żydzi nie stanowią żadnej konkretnej rasy. (...) Jednak fakt, że trzymają się własnej społeczności, własnej cywilizacji, własnej odrębności, skutkuje rozwojem różnic biologicznych. To nie rasa tworzy żydowską cywilizację, ale cywilizacja może powodować biologiczne odseparowanie (...)”. Słowa te wywołały lawinę krytyki — rasizm Giertycha był krytykowany m.in. przez Komisję Europejską i Europejski Kongres Żydów.
