POLITYKA HISTORYCZNA LEWICY
DATY I FAKTY
966 — chrzest Polski. Przyjęcie perspektywy prawdziwie historycznej każe zadać pytanie, dlaczego opowieść o historii Polski zaczynamy od chrztu z 966 roku i uznajemy to za punkt zerowy naszych dziejów? Może powinniśmy raczej zmierzyć się z faktem, że nie zawsze byliśmy chrześcijanami, byliśmy Słowianami, ze swymi specyficznymi lokalnymi wierzeniami i małymi związkami plemienno-politycznymi. Przyjęcie chrześcijaństwa było wyrazem dominacji polityczno-militarnej Zachodu, który za pomocą instytucji Kościoła szybko zacierał ślady dawnych praktyk i często przemocą przerabiał Słowian na chrześcijan. Wprowadzanie chrześcijaństwa na ziemiach polskich jest częścią bardziej uniwersalnego procesu rozwoju chrześcijaństwa i niszczenia przemocą zróżnicowania lokalnych kultur. Nawiązanie do pogańskich korzeni było jednym z głównych wątków polskiego romantyzmu tworzącego zręby nowoczesnej kultury polskiej.
1573 — konfederacja warszawska. Konfederacja była aktem zawierającym postanowienia dotyczące wolności religijnych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Konfederacja zakładała bezwarunkowy i wieczysty pokój między religiami, a szlachcie i mieszczanom zapewniała niezależnie od wyznania równouprawnienie w prawie publicznym i prywatnym. Konfederacja warszawska była ukoronowaniem polskiej tolerancji religijnej sięgającej średniowiecza, która uczyniła z niej kraj różnorodny i otwarty dla ludzi prześladowanych w innych częściach Europy. Polskie tradycje tolerancji bywają jednak używane, aby zaprzeczać istnieniu prześladowań w II RP, podczas II wojny światowej i w III RP. Istnienie tradycji tolerancji nie oznacza, że historia Polski była wyłącznie historią tolerancji.
1846 — rabacja. Chłopi we wschodniej Europie pozostawali przywiązani do ziemi i odrabiali pańszczyznę na rzecz właścicieli ziemskich. Podstawową strukturalną przyczyną rabacji był właśnie ekonomiczno-polityczny antagonizm między szlachtą a chłopami. Inspirowani przez władze austriackie chłopi zbuntowali się przeciw klasie ludzi czerpiących nieuzasadniony zysk z ich pracy. Rabacja miała okrutny i krwawy przebieg. Władze zaborcze brutalnie stłumiły bunt chłopski, kiedy spełnił on ich oczekiwania. Pamięć o tym wydarzeniu kształtowała przekonanie, że odrodzona Polska musi być państwem sprawiedliwym społecznie, gdzie masy ludowe nie będą wykluczone ze sprawowania rządów.
1905 — rewolucja. Rozpoczęła się 22 stycznia w Petersburgu „krwawą niedzielą”, czyli masakrą pokojowej demonstracji robotniczej. W efekcie interwencji wojska przed Pałacem Zimowym zginęło ponad 100 osób. Wydarzenia te odbiły się szerokim echem po całym imperium rosyjskim. Do końca stycznia strajk podjęło ponad 400 tysięcy robotników. W Warszawie w styczniu w starciach demonstrantów z wojskiem zginęło około 100 osób. Śmiercią 32 osób zakończyła się warszawska demonstracja pierwszomajowa. W Łodzi strajk włókniarzy przeobraził się w dwudniowe starcia (22-24 czerwca), w których zginęło i zostało rannych około dwóch tysięcy osób. Ostatnim strajkowym elementem rewolucji było proklamowanie w grudniu 1905 po raz kolejny strajku powszechnego. Przeciw robotnikom w sojuszu z caratem wystąpili polscy przemysłowcy, endecja i Kościół katolicki. W związku z wprowadzeniem stanu wojennego w 1906 roku strajki i demonstracje stopniowo słabły. Rewolucja przyniosła szereg pozytywnych zmian na ziemiach polskich pod rosyjskim zaborem. Pojawiła się możliwość tworzenia polskich instytucji (ruchu spółdzielczego, Polskiej Macierzy Szkolnej itp.), dopuszczono używanie języka polskiego w urzędach gminnych.
1937 — strajk chłopski. Przeciw niedemokratycznym rządom sanacji, prześladującej opozycję polityczną, występowały rozmaite grupy i środowiska, domagając się demokratyzacji życia politycznego. Wystąpienia tych grup często spotykały się z brutalnymi akcjami policji. Ze zbiorowej pamięci wyparte jest krwawe stłumienie protestów chłopskich z 1937 roku. Chłopi domagali się amnestii dla więźniów politycznych, zmiany ordynacji wyborczej do sejmu i senatu i demokratyzacji rządów. W Małopolsce, gdzie protesty były najliczniejsze i najbardziej gwałtowne, w starciach z policją zginęło 46 osób.
