Krytyki Politycznej Przewodnik Lewicy — Idee, Daty i Fakty, Pytania i Odpowiedzi

Krytyka Polityczna Krytyka Polityczna

BARDZO PROSIMY O DRUKOWANIE DWUSTRONNE! :)

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ I EKOLOGIA

DATY I FAKTY

1972 — raport Klubu Rzymskiego Granice wzrostu ostrzega, że nieograniczona eksploatacja przyrody i eksplozja demograficzna mogą spowodować, że zasoby planety wkrótce się wyczerpią, a straty będą nieodwracalne.

1980 — powstaje Polski Klub Ekologiczny, pierwsza w bloku socjalistycznym niezależna od państwa organizacja otwarcie sprzeciwiająca się polityce industrializacji bez ograniczeń.

1983 — niemiecka Partia Zielonych wchodzi do Bundestagu. Nie jest to pierwsza spośród partii Zielonych, która znalazła się w parlamencie krajowym, ale ze względu na znaczenie polityczne niemieckich Zielonych (8 lat w koalicji rządzącej) moment ten uważa się za przełomowy. Z czasem Zieloni znaleźli się w parlamentach i rządach wielu państw, od Finlandii i Francji po Brazylię, Benin i Kenię. Po długoletnim załamaniu ruchu Zielonych w Europie Środkowej i Wschodniej sukces wyborczy odniosły ich organizacje w Czechach (2006) i Estonii (2007).

1987 — komisja Brundtland (od nazwiska przewodniczącej Gro Harlem Brundtland, premier Norwegii) publikuje raport Nasza wspólna przyszłość, który opisuje współzależność stanu środowiska, szans na globalny rozwój gospodarczy i pokój. Ochrona środowiska staje się częścią polityki, zwłaszcza polityki zagranicznej.

1989 — podstolik ekologiczny Okrągłego Stołu. Przyjęcie nowatorskiej w skali świata koncepcji ekologicznego rozwoju gospodarczego. Apogeum protestów przeciwko elektrowni jądrowej w Żarnowcu, demonstracje środowisk wolnościowych, głodówki, blokada dróg przez lokalną społeczność.

1992 — „Szczyt Ziemi” w Rio de Janeiro. W Konferencji ONZ nt. Środowiska i Rozwoju biorą udział 172 rządy i 2400 przedstawicieli organizacji pozarządowych. Pierwszy Szczyt Ziemi zakończył się uzgodnieniem środków, jakie mają zostać zastosowane dla rozwoju krajów najbiedniejszych i powszechnego dostępu do zasobów naturalnych (wody i energii) bez pogarszania stanu środowiska. Program działań określa przyjęta strategia Agenda 21.

Niestety pomimo jasnych wytycznych programu nie udaje się powstrzymać rozprzestrzeniania się biedy i epidemii (głównie w Afryce) i degradacji środowiska. Nie ma szans na przezwyciężenie nędzy przy jednoczesnej liberalizacji światowego handlu. Tzw. pomoc krajom najbiedniejszym sprowadza się do otwarcia ich rynków na konkurencję z krajów rozwiniętych, która zmiata z powierzchni lokalne przedsiębiorstwa i rolnictwo. Państwa rozwijające się płacą krajom najbogatszym dwukrotnie więcej, niż od nich dostają. Między Rio a Rio + 10, czyli szczytem w Johanesburgu wzrasta emisja gazów cieplarnianych, o 2,5% zmniejsza się powierzchnia lasów na świecie, bezpowrotnie ginie 800 gatunków, a 10 000 zostaje uznanych za zagrożone.

1997 — w przyjętej w referendum Konstytucji RP, w rozdziale I znajduje się art. 5:

Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

2002 — kolejny po Rio, Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju w Johanesburgu zostaje zignorowany przez prezydenta Busha. (Fakt, że George W. Bush zbojkotował zorganizowany przez ONZ szczyt przywódców państw, biznesu i organizacji pozarządowych, oraz pochwała tego bojkotu przez instytucje w rodzaju American Enterprise Institute świadczą o tym, że idea zrównoważonego rozwoju jest jednak bliższa lewicy).

Podczas szczytu nie doszło do podpisania wiążących zobowiązań — nie zadeklarowano zmniejszenia subsydiów dla rolnictwa w krajach rozwiniętych ani ograniczenia ich dominacji w światowym handlu, nie podjęto też konkretnych zobowiązań ilościowych dotyczących energii odnawialnych. WWF i Friends of the Earth uznały imprezę w Johanesburgu za „Szczyt Wstydu”.

2004 — Polska staje się krajem członkowskim Unii Europejskiej, zobowiązując się do poprawy stanu środowiska (m.in. oczyszczania ścieków komunalnych, recyklingu odpadów, rozwoju odnawialnych źródeł energii, wyznaczenia i ochrony obszarów sieci Natura 2000). Akcesja do Unii oznacza radykalną zmianę standardów ekologicznych, jak też napływ środków na sprostania tym standardom. Okazuje się jednak, że na przeszkodzie stają stare plany przebiegu dróg. Inne nowe kraje członkowskie dostosowują się do unijnego prawa, Polska — nie.

2004 — pokojowa Nagroda Nobla dla prof. Wangari Mathai, działaczki ekologicznej i feministycznej, założycielki Kenijskiej Partii Zielonych oraz Green Belt Movement — ruchu, który zasadził 30 milionów drzew, przeciwdziałając pustynnieniu Afryki i związanej z tym biedy. Green Belt Movement stał się powszechną, ludową opozycją demokratyczną oraz ruchem kobiecym, a Wangari Mathai znalazła się w parlamencie.

2005 — wchodzi w życie protokół z Kioto. Od negocjacji traktatu w 1997 roku do jego ratyfikacji przez kolejne państwa minęło 8 lat. Aby protokół mógł wejść w życie musiało go podpisać co najmniej 55% krajów odpowiedzialnych za 55% światowej emisji CO2. USA nadal nie ratyfikowały protokołu. Państwa sygnatariusze zobowiązały się do redukcji o średnio 5% emisji gazów cieplarnianych (m.in. CO2, metanu, tlenku azotu) do 2012 r. Uznając odpowiedzialność państw rozwiniętych za zmiany klimatu, wprowadzono mechanizm handlu uprawnieniami do emisji oraz transferu proekologicznych technologii.

2006 — na zamówienie Ministerstwa Skarbu Wielkiej Brytanii powstaje 700-stronicowy raport na temat wpływu zmian klimatu na światową gospodarkę. Wg szacunków zespołu Nicholasa Sterna (głównego ekonomisty Banku Światowego w latach 2000-2003) straty z powodu mniejszych plonów, migracji, rozprzestrzenienia się chorób tropikalnych w krajach Południa oraz powodzi, huraganów, topnienia wiecznej zmarzliny na Północy sięgną 5% globalnego PKB. Można temu zapobiec, inwestując przez najbliższe 10-20 lat 1% globalnego PKB w nowe technologie, zmianę modelu transportu, masową termomodernizację, źródła energii nieemitujące CO2.

2007 — w Polsce największa od czasów Żarnowca społeczna kampania ochrony przyrody rozgrywa się w obronie Doliny Rospudy (obszar sieci Natura 2000). Rząd opowiada się za budową infrastruktury kosztem zniszczenia środowiska, głosząc, że tranzytowa droga Via Baltica przecinająca Dolinę Rospudy i Puszczę Knyszyńską przyczyni się do rozwoju regionu (utrzymującego się z turystów odwiedzających unikalną przyrodę). Projekt Rail Baltica — połączenia kolejowego na tej samej trasie Warszawa-Helsinki — zostaje odłożony ad acta, pomimo zagwarantowanych funduszy unijnych.

2020 — zgodnie z zobowiązaniami Traktatu Akcesyjnego 14% energii w Polsce ma pochodzić ze źródeł odnawialnych (wiatru, słońca, biopaliw, źródeł geotermalnych). Szwecja — wg rządowych planów — będzie państwem w 100% niezależnym od ropy.